تطهیرِ قدرت در سیمایِ جغرافیا

با اشاره به  "خداحافظ شهر شهادت" نوشته علی شریعتی

_________________________________________

شریعتی در "خداحافظ شهر شهادت" به موضوع «تطهیر قدرت» می پردازد . به این موضوع که چگونه قدرت به صِرف "اِنتسابِ ظاهری به یک مکان یا غیر آن "، خود را "طاهر" و "طهارت بخش "معرفی می کند. این نوشته  تا اندازه ای به زبانِ ذوقی نوشته شده  و خواه ناخواه محدودیتهای آن زبان را هم دارد .می توان درمورد برخی فرازهای نوشته مزبور منجمله «مثلث زر و زور و تزویر » به نقد و بررسی پرداخت و مناقشه کرد  ، با این حال، و به رغم هر مناقشه ای و به رغم اینکه غنایِ این گفتار در سطح برخی دیگر از آثار شریعتی  همچون

«آری اینچنین بود برادر» نیست ،اصلِ سخنِ  او در «خداحافظ شهر شهادت »به موضوع بسیار مهمی اشاره دارد.

در برخی برهه های تاریخی ،برخی مکانها  مورد توجهِ خاصِ صاحبانِ قدرت قرار می گیرند و منطق قدرت در آن مکانها ، به نحو خاصی اعمال می شود.  در چنین شزایطی ، سخن گفتن از مکانی خاص  و نسبتی که منطق قدرت با آن مکان پیدا می کند ، صرفاً جنبه استعاری ندارد  بلکه  حقیقتاً  به « معادلات قدرت در جهان واقعی»  ناظر است ؛ گو اینکه  آن جنبه  استعاری  نیز کماکان ،در حد خود می تواند مهم و تأمل بر انگیز قلمداد شود  .

یکی از مؤثرترین راهها برای رهائی از «حجابِ اِنتساب» توجه به زمینه هائی است که  فاعلیتِ  گروه ها و جریانها را در  شکل خاصی  از اِعمالِ قدرت ممکن می کند و مهمتر از آن، توجه به ثمرات ِناخواسته ای که اِعمالِ قدرتِ مزبور - صرفنظر از فاعلیتِ این و آن - در پِی خواهد داشت ./امیرحسین ترکش دوز