کتاب «اسلام و سوسیالیسم» نگاشته ای پیشتاز از دهۀ بیست
امیرحسین ترکش دوز
اسلام و سوسیالیسم - اثر مرحوم سیدهادی سعیدی - ظاهراً نخستین کتابی است که با رویکردی نسبتاً ریشه نگر - یا رادیکال - و با ابتناء بر مبانی دینی به رابطۀ اسلام و سوسیالیسم پرداخته است. جالب اینکه این کتاب در دهۀ بیست هجری شمسی به رشتۀ تحریر درآمده - و مشخصا در سال 1326 - با مقدمه ای از یکی مشهورترین دانشگاهیان معاصر - که آن ایام از سیاستمداران ملی محسوب می شد - منتشر شده است. آن مقدمه نویس که سابقه ای هم در نهضت مشروطه خواهی داشت بعدها راه و رسمی دیگر اختیار کرد.
تاریخ انتشار این اثر مدعای پیشتازی برخی گروه های وابسته به بلوک شرقِ سابق را باطل می کند؛ گو اینکه این اثر، به هیچ وجه نخستین گفتاری نیست که در میان ایرانیان، با رویکرد دینی به موضوعات مربوط به عدالت اجتماعی پرداخته است.
کتاب اسلام و سوسیالیسم بیش از آنکه کتابی سلبی از قبیل ردیه های مرسوم باشد، از درونمایه ای مثبت برخوردار است؛ گرچه هیچ اثباتی بدون نفی ممکن و حتی قابل تصور نیست.
در این مقاله کوشیده ایم علاوه بر ارائۀ گزارشی از محتوای کتاب و منابع آن و تأثیری که بر ادبیات دینی - سیاسیِ بعد از خود داشته است به تحلیل و ارزیابیِ مفادِ این اثر پیشتاز بپردازیم.
مرحوم سید هادی سعیدی فرزند استاد سید غلامرضا سعیدی بود که در جریان اصلاح فکر دینی در ایران و معرفی اندیشه های اقبال لاهوری در میهنمان سهم قابل توجهی داشت.
***
متأسفانه شرایط لازم برای فعالیت احیا به صورت عادی فراهم نیست. دوستانی که پیش از این مخاطب مطالب ارسالی احیا بوده اند، می توانند - در صورت تمایل - با مسئول همین وبلاگ تماس بگیرند و این مقاله را از طریق ای میل دریافت کنند./
- ۰۴/۰۸/۰۷
