حسین ناجیان و تکاپوی تعالی گرا برای محرومان

امیرحسین ترکش دوز

( فرازهایی از مقاله ) :

حسینِ ناجیانِ اصل در متن تحولات فرهنگی دهه های چهل و پنجاه خورشیدی پرورش یافت. او در معرض آراء و افکار جدید بود و در عین حال ریشه در اصیل ترین خاستگاه ها داشت .  ناجیان در کورانِ تحولات سیاسی و اجتماعی - از حیث  اخلاقی و فکری خصوصیتی داشت که او - وجماعتی همچون او - را در میان کوشندگان انقلابی شاخص می کرد.

 او  هم اهل فکر کردن بود و  هم مردِ عمل .  از اوضاع و احوالِ پیرامونِ خود ، «تحلیل» داشت  و مطابق با تحلیل و تشخیصِ خود عمل می کرد؛  با این حال عمیقاً مسلمان بود و متعبد  و متشرع  .  در زندگیِ شهید ناجیان «ایدئولوژی» نقشی کلیدی بازی می کرد ؛ گو اینکه این ایدئولوژی ، ایدئولوژی به معنای رایج و جهانیِ کلمه نبود . ایدئولوژیِ کارساز در زندگیِ شهید ناجیان، نظامی نامدلل ،متحجر و سیاست زده نبود. ناجیان نسبت به حق وباطلِ امور بی تفاوت نبود او با اختیار و تعقل به یک سامانه فکری  مسئولیت زا رسیده بود و به آن سامانه متعهد یود. اما قبل از تعهد به آن سامانه به خداوند ایمان داشت و به حقیقت متعهد بود .شهید ناحیان  متناسب با این شناخت خود عمل می کرد  .  اسلام در زندگی او «حاکم بر عمل» بود. او عمل اجتماعی و سیاسی خود را با استناد به اسلام صورت می داد  ؛ و در جریانِ این « استناد » برخلاف ظاهرگرایان و سلفیون دچار فرمالیسم  نمی شد.

حسین ناجیان زاهد بود اما  زُهد او ریشۀ در عقیدۀ او داشت. عقیده اش در بند عقده نبود  . زهد را  فقر خانواده به او تحمیل نکرده بود . او در خانواده ای مرفه به دنیا آمده بود و پدرش از تجار  بازار بود.  اما ، «کم مصرف بودن»، « پرکار بودن» و «مجاهدت ورایَ منافع فردی» با جانش عجین شده بود. او در زاهد بودن و ایثار هم اخلاص داشت ؛ نه این که خواسته باشد وفق کلیشۀ رایج دیروز و امروز نمایشِ ساده زیستی دهد.

دامنۀ فعالیتهای شهید ناجیان گستره متنوعی را شامل می شد : از مبارزات دانشجوئی و مبارزه سیاسی در سطح کلان گرفته  تاکوششهای فرهنگی و از فعالیتهای اجتماعی و امدادی برای عامۀ مردم تا فعالیت در سطح کارخانجات و حضور در میان کارگران .

در واپسین فراز از زندگی کوتاه ناجیان با فعال شدنش در جریان دفع تجاوز رژیم بعثی عراق به میهنمان ،دفاع از  ایران و اسلام  و در سطحی عمیقتر از این دفاع ، تلاش برای تجقق اراده خدا ، زندگی پرتکاپوی او را به کمال رساند. 

یکی از فعالیتهای مهم و الهام بخشِ حسین ناجیان در زمینۀ کارگری بود .در نیمه دوم دهه پنجاه ، گروه های مختلفی با گرایش های متفاوت و متعارض اعم از غیر مذهبی و مذهبی در کارخانه ها فعال بودند. از میان این گروه ها دو گروه را می توان با هم مقایسه کرد خانه کارگر  یا جماعتی که اندکی بعد از انقلاب خانه کارگر را در اختیار گرفتند و کمیته کارگری پلی تکنیک تهران .

گرچه هر دو تشکیلات یعنی خانه کارگر و کمینه کارگری، هر دو  در مراتب مختلف منشأ خدماتی شدند اما ار حیث کیفیت ارتباط با ساختار قدرت،متفاوت بودند .  نشانه های این تفاوت ، در نحوۀ عملکرد شان  آشکار بود . خانه کارگر  عملاً به عنوان شاحه کارگری حزب جمهوری اسلامی عمل می کرد و در مراحل بعد ارتباطات محکمی با برخی ارگانهای دولتی پیدا کرد .

شهید ناجیان از فعالینِ اصلیِ کمیته کارگری بود . این کمیته در پلی تکنیک تهران استقرار داشت  گستره فعالیتهای کمیته، هم رسیدگی به  مشکلات معیشتی و صنفی کارگران را شامل می شد هم فعالیتهای عام  فرهنگی همچون سواد آموزی به ایشان و هم کار ایدئولوژیک  و چالش با ایدئولوژی های بدیل  .  چالش با استثمار  کارگران و احقاق حقوق ایشان  از جمله اهداف کمیته کارگری بود. شاید اگر به جای حانۀ کارگر کمیته کارگری بسط و توسعه پیدا می کرد، تکاپوی تعالی خواهانه در جامعۀ کارگری می توانست وضعیتی متفاوت از وضعیت فعلی پیدا کند .  تداوم و تکامل کمیتۀ کارگری علل معتلفی داشت و نمی توان تنها علل بیرونی را بازدارنده دانست . به ویژه اینکه همۀ فعالین آن کمیته هم از حیث ویژگیهای شخصیتی همچون حسین ناجیان نبودند.

فعالیت کمیته کارگری پلی تکنیک و شخص شهید ناجیان  آماج طعن و حمله برخی فعالین سیاسیِ مذهبی  بود، گو اینکه احیاناً جماعتی از غیر مذهبی ها هم فعالیت کمیته کارگری را خوش نمی داشتند . راست گرایان مذهی و به طور کلی آنها که از  موضع مذهبی این فعالیتها را نمی پسندند، ابزارشان در چالش با کمیته کارگری آنچنان که معمول بوده و هست، برچسب «کمونیستی» و «چپ» و «التقاطی» بود .احتمالاً تحلیل مداری ، روشنفکری و استقلال شخصیت شهید ناجیان  مزید بر علت شده بود .

با اینحال شهید ناجیان گرچه در مقابل اندیشه های راست مذهبی بود اما نمی توان او را چپ مصطلح دانست.حتی گفتنِ اینکه ناجیان در کلاسی بالاتر از چپ و راست مصطلح بود هم ، حقِ مطلب را ادا نمی کند . درسالهای اول بعد از انقلاب و یا حتی همین امروز  بوده اند و هستند کسانی که چپ و راست و اجزاب متعارض را نفی کرده اند و  از فراجناحی بودن سخن گفته اند غافل از آنکه همانها اهداف جناح حا و گروه هایی بالقوه را دنبال می کنند   عالَم  شهیدناجیان و امثال او از عالَم  بسیاری از سیاستمداران  متفاوت بود . 

از فعالیتهای اجتماعی و امدادی شهید ناجیان  می توان به حضور فعال  او در جریان امداد رسانی به زلزله زدگان طبس در تابستان 57 یاد کرد . جالب اینکه این «حضور» در زمانی صورت گرفت که حرکتِ انقلاب در در حال اوج گرفتن بود اما اوج گرفتنِ فعالیت سیاسی- انقلابی مانع از آن نشد که جوانانی همچون حسین ناجیان از مشارکت فعال و مؤثر در عرصه هائی که به ظاهر غیر سیاسی جلوه می کرد رُخ برتابند.

بعد از انقلاب  ، حسین ناجیان به صورت خودجوش در جریان تأسیس جهاد سازندگی مشارکت کرد . شهید ناجیان  از ابتدای تجاوز رژیم صدام به میهنمان در جریان جنگ فعال شد و در فعال کردن کمیته کارگری در جبهه ها نقشی کلیدی ایفا کرد .  در نخستین فرازها از تجاوز رژیم صدام به میهنمان - ستاد پشتیبانی از جنگ  بازهم به صورت خودجوش - با همیاری شهید محمد طرحچی ، شهید حسین ناجیان ، شهید محمد تقی رضوی و  دیگر دوستانشان پایه گذاری شد.

....

....

مهندس حسین ناجیان اصل ، دهم مهر 1361 در جبهه های غرب کشور  و در عملیات مسلم بن عقبل ، در حالی که بیست و هشت سال داشت، پاداشِ اخلاصِ خود را با خلعتِ زیبایِ شهادت دریافت کرد ./