فاجعۀ غزه و پروندۀ مفتوحِ استعمار

پرونده استعمار شناسی را بار دیگر باید گشود

امیر حسین ترکش دوز

اِی کاش امکانِ تصویر برداری بود یا اِِی کاش امکانِ تصویر برداری همچون امروز بود و می شد گزارشی مصور از کشتار ساکنان بومی قاره آمریکا فراهم کرد یا از کشتار و اسارت سیاهان قاره آفریقا یا آنچه بر سر کودکان مظلوم این دو قاره آوردند.

اِی کاش می شد ازحال و روزِ مستعمره های  انگلیس و فرانسه و پرتغال و  اسپانیا وهلند و آمریکا و ایتالیا و از تجاوز و غارتِ استعمارگران، گزارشی مصور -در حد و اندازۀ آنچه امکانات امروز اجازه می دهد - داشت ،؛ آنوقت درمی یافتیم که کاخ رفیع و پُر زرق و برقِ سرمایه داری بر کدام پایه ها سامان گرفته است و فاجعۀ هولناک غزه ، چگونه ژرفایی به درازایِ تاریخ چند صد سالۀ استعمار دارد .

در نظر ما پرونده استعمار همواره باز بوده و هست اما اگر کسانی تحت تأثیر القائات بعد از فروپاشی بلوک شرق،  پرونده  استعمار را در ذهنشان بسته بودند بد نیست در حوادثی که در طول سه دهه اخیر در جهان پرآشوب ما صورت گرفته است ، دوباره نظر کنند . شاید ایشان هم به این جمع بندی برسند که پرونده استعمار شناسی را بار دیگر باید گشود!

پیشینه ستمگری را  تا سپیده دمِ تاریخ انسان می توان عقب بُرد اما شکل گیری رژیم اشغالگر قدس ارتباطِ نزدیکتری با استعمار دارد.

در سالهای گذشته توجه به پدیدۀ استعمار و شکلهای جدید آن، از دو سو در میهنمان آسیب دید:

الف) غربشناسی هایِ متأثر از تحولاتِ بعد از جنگ سرد که توجهِ مؤثر به «استعمار و کارکردهای بالفعل آن» را توطئه بینیِ مفرط

یا توجهی ناشی از نادیده گرفتنِ ریشه های داخلی عقب ماندگی در کشورهای استعمار زده جلوه دادند .

ب) آن دسته از الگوهای غرب ستیزی که پس از رحلت امام بین طرفداران انقلاب گسترش پیدا کرد. ارائه دهندگان این الگوها نتوانستند تفسیری قابل قبول از سرشت سیاسی اقتصادیِ استعمار ارائه دهند و مهمتر اینکه به زمینه های داخلی «استعمار پذیری» در کشورهای استعمارزده و مشخصاً به ساختار داخلی قدرت بی توجه بودند و بلکه بعضاً برای «اِعمالِ قدرت به نحو غیر مسئولانه» راه گشایی می کردند./